Veri Analizi
1. Çizgi Grafiği Oluşturma ve Yorumlama
Çizgi grafikleri, zamana dayalı veri setlerini göstermek için kullanılır. Bir çizgi grafiğinde, x ekseninde genellikle zaman, y ekseninde ise veri değerleri yer alır. Çizgi grafikleri, verilerdeki artış veya azalış trendlerini görselleştirir.
Örnek 1
Bir mağazanın 6 aylık satış verileri aşağıdaki gibidir:
| Ay | Satış (₺) |
|---|---|
| Ocak | 5000 |
| Şubat | 5500 |
| Mart | 5200 |
| Nisan | 6000 |
| Mayıs | 6200 |
| Haziran | 5800 |
Grafiği oluşturduktan sonra yorumlama:
- Ocak’tan Şubat’a doğru satışlar artmış.
- Mart ayında küçük bir düşüş yaşanmış, ancak Nisan ve Mayıs aylarında yeniden bir artış görülüyor.
- Haziran ayında ise satışlar bir miktar düşse de genel olarak satışların yükselişte olduğu söylenebilir.
Alıştırma 1
Bir öğrencinin yıl boyunca aldığı sınav notları aşağıdaki gibidir:
| Ay | Not |
|---|---|
| Eylül | 75 |
| Ekim | 80 |
| Kasım | 70 |
| Aralık | 85 |
| Ocak | 90 |
| Şubat | 95 |
Bu verilerle bir çizgi grafiği oluşturun ve grafiği yorumlayın.
2. Bir Veri Grubuna Ait Ortalama, Ortanca ve Tepe Değerini Bulma
Ortalama (Aritmetik Ortalama): Verilerin toplamının, veri sayısına bölünmesiyle elde edilir.
Ortanca (Medyan): Veriler sıralandıktan sonra ortada kalan değerdir. Veri sayısı tekse ortadaki değer, çiftse ortadaki iki değerin ortalaması alınır.
Tepe Değeri (Mod): Veriler arasında en sık tekrar eden değerdir.
Örnek 2
Bir sınıfın matematik sınavı sonuçları şunlardır: 50, 60, 70, 70, 80, 90, 100
- Ortalama: (50 + 60 + 70 + 70 + 80 + 90 + 100) / 7 = 74,29
- Ortanca: Verileri küçükten büyüğe sıraladığımızda ortadaki değer 70’tir.
- Tepe Değeri: 70, çünkü en sık tekrar eden değer budur.
Alıştırma 2
Bir öğrencinin aldığı notlar şunlardır: 85, 90, 75, 90, 60, 80, 95. Bu veri grubunun ortalamasını, ortancasını ve tepe değerini bulun.
3. Daire Grafiği Oluşturma ve Yorumlama
Daire grafikleri, verilerin birbirlerine oranlarını göstermek için kullanılır. Her veri, toplam veriye göre bir dilim oluşturur. Genellikle yüzde cinsinden gösterilir.
Örnek 3
Bir kitapçı, bir haftada şu türlerde kitap satışı yapmıştır:
| Kitap Türü | Satış Adedi |
|---|---|
| Roman | 40 |
| Bilim Kurgu | 30 |
| Eğitim | 20 |
| Çocuk Kitapları | 10 |
Hesaplama:
- Toplam satış: 40 + 30 + 20 + 10 = 100
- Roman: (40 / 100) * 100 = %40
- Bilim Kurgu: (30 / 100) * 100 = %30
- Eğitim: (20 / 100) * 100 = %20
- Çocuk Kitapları: (10 / 100) * 100 = %10
Alıştırma 3
Bir sınıfta öğrencilerin ilgi alanları aşağıdaki gibidir:
| İlgi Alanı | Öğrenci Sayısı |
|---|---|
| Spor | 15 |
| Müzik | 10 |
| Sanat | 8 |
| Bilim | 7 |
Bu verilerle bir daire grafiği oluşturun ve her ilgi alanının yüzde oranlarını hesaplayın.
4. Verileri Sütun, Daire veya Çizgi Grafiği ile Gösterme ve Uygun Dönüşümler Yapma
Verileri görselleştirmenin birçok yolu vardır. Verilerin niteliğine göre uygun grafik türünü seçmek önemlidir:
- Sütun Grafiği: Kategoriler arasındaki farkları göstermek için kullanılır.
- Daire Grafiği: Oran ve yüzdelik göstermek için idealdir.
- Çizgi Grafiği: Zaman içinde verilerin değişimini göstermek için kullanılır.
Örnek 4
Bir öğrenci kulübünün etkinliklerine katılım sayıları şu şekildedir:
| Ay | Katılım Sayısı |
|---|---|
| Eylül | 30 |
| Ekim | 45 |
| Kasım | 50 |
| Aralık | 40 |
| Ocak | 55 |
Alıştırma 4
Bir öğrencinin yıl boyunca matematik dersinde aldığı notlar şu şekildedir:
| Ay | Not |
|---|---|
| Eylül | 70 |
| Ekim | 75 |
| Kasım | 65 |
| Aralık | 80 |
| Ocak | 85 |
Bu verileri sütun grafiği ve çizgi grafiği ile gösterin ve her iki grafiği karşılaştırarak yorum yapın.