Temel Geometrik Çizimler ve İnşalar
1. Nokta, Doğru ve Işın
a) Nokta
Tanım:
- Nokta, herhangi bir yerin konumunu belirten, boyutsuz bir geometrik varlıktır. Harflerle (genellikle büyük harflerle) adlandırılır.
Nasıl Çizilir:
- Nokta, bir kalemle kağıda küçük bir iz bırakılarak gösterilir. A, B, C gibi harflerle adlandırılır.
b) Doğru
Tanım:
- Doğru, iki yönde de sonsuza kadar uzanan, başlangıç ve bitiş noktası olmayan düz bir çizgidir. Doğrular, iki büyük harf veya küçük bir harfle adlandırılır.
Nasıl Çizilir:
- Cetvelle düz bir çizgi çizin.
- Bu çizginin iki ucuna ok işaretleri koyarak sonsuz olduğunu belirtin.
Örnek:
- Doğruyu genellikle “AB doğrusu” veya “d doğrusu” şeklinde adlandırırız.
c) Doğru Parçası
Tanım:
- Doğru parçası, iki uç noktası olan ve bu iki nokta arasında kalan düz çizgidir. Başlangıç ve bitiş noktaları vardır.
Nasıl Çizilir:
- Cetvelle iki nokta arasına düz bir çizgi çizin.
- Bu çizginin iki ucunu noktalarla belirleyin (örneğin A ve B noktaları).
d) Işın
Tanım:
- Işın, bir başlangıç noktası olan ve sonsuza kadar uzanan doğru parçasıdır. Bir ucu sabittir, diğer ucu sonsuza uzanır.
Nasıl Çizilir:
- Bir nokta çizin (örneğin A noktası).
- Cetvel yardımıyla bu noktadan başlayıp bir ok işaretiyle uzayan bir çizgi çizin.
2. Paralel ve Dik Doğrular
a) Paralel Doğrular
Tanım:
- Paralel doğrular, aynı düzlemde bulunan ve birbirlerine hiçbir zaman kesişmeyen, sürekli aynı mesafede kalan iki doğruya denir.
Nasıl Çizilir:
- Cetvelle bir doğru çizin.
- Aynı doğrultuda, ilk doğruya paralel olacak şekilde bir doğru daha çizin.
b) Dik Doğrular
Tanım:
- Dik doğrular, kesiştiklerinde aralarında 90°’lik bir açı oluşturan doğrulardır. İki doğru birbirine dikse, bu doğruların kesişme noktasında dik açı oluşur.
Nasıl Çizilir:
- Bir doğru çizin.
- Iletki yardımıyla 90° açı yapacak şekilde diğer doğruyu çizin.
3. Çember ve Daire
1. Çember Nedir?
- Çember, düzlemde sabit bir noktadan eşit uzaklıktaki noktaların oluşturduğu eğridir.
- Sabit noktaya merkez denir.
- Merkezden çember üzerindeki herhangi bir noktaya olan uzaklık yarıçap olarak adlandırılır.
2. Daire Nedir?
- Daire, çemberin içini dolduran alanı ifade eder.
- Bir dairenin sınırı çemberdir.
- Dairenin alanı, çemberin içindeki tüm noktaları kapsar.
- Daire de aynı şekilde bir merkez noktasına ve yarıçapa sahiptir.
3. Çember ve Dairenin Elemanları
- Merkez: Çemberin ya da dairenin tam ortasındaki sabit noktadır.
- Yarıçap (r): Merkez ile çember üzerindeki herhangi bir nokta arasındaki mesafedir. Aynı zamanda çemberin her yerine eşit uzaklıktadır.
- Çap (R): Çemberin merkezinden geçen ve çemberin iki noktasını birleştiren doğru parçasıdır. Çap, yarıçapın iki katıdır, yani R=2r
4. Çember ve Daire Çizimi
- Çember Çizimi: Bir pergel yardımıyla çizilebilir. Pergelin sivri ucunu sabit bir noktaya (merkeze) koyar ve pergelin açıklığı yarıçap kadar olur. Pergel sabit tutulurken döndürülerek çember çizilir.
- Daire Çizimi: Daireyi çizmek için de aynı yöntem kullanılır, ancak dairenin iç kısmı dolu olarak kabul edilir.
5. Çember ve Dairenin Günlük Hayattaki Kullanımları
- Çember ve daireler günlük hayatta birçok yerde karşımıza çıkar:
- Tekerlekler çember şeklindedir.
- Saatler, düğmeler ve tabaklar da genellikle daire formundadır.